Home » Ventilatie »
Mechanische ventilatie
Woningen worden steeds beter geïsoleerd – goed voor je energieverbruik, maar minder goed voor de luchtkwaliteit. Zonder voldoende ventilatie stapelen vocht, fijnstof en CO₂ zich op. Mechanische ventilatie biedt de oplossing: een slim systeem dat continu frisse lucht aanvoert en vervuilde lucht afvoert. In dit artikel lees je alles over mechanische ventilatie: wat het is, waarom het belangrijk is, welke systemen er zijn, waar je ze kunt kopen en hoe je met slim onderhoud energie bespaart en de levensduur verlengt.
Video
Wil je meer weten over mechanische ventilatie? Kijk dan ook onderstaande uitlegvideo.
Wat is mechanische ventilatie?
Een mechanische ventilatie is een centraal systeem dat vervuilde en vochtige lucht afzuigt via ventilatiekanalen in de keuken, badkamer en toilet. Zo kan schone en droge lucht via natuurlijke ventilatie naar binnen stromen door middel van ventilatieroosters in ramen en deuren.
Dit type ventilatiesysteem wordt ook wel ventilatiesysteem C genoemd. Mechanische ventilatie omvat alle systemen waarbij een motor zorgt voor luchttoevoer of -afvoer. Meestal verwijst ‘mechanisch ventilatiesysteem’ specifiek naar een systeem dat wordt aangestuurd door een ventilatiebox, pijpventilator of dakventilator.
Mechanische ventilatie in woningen
Sinds 1975 worden de meeste woningen standaard voorzien van een mechanisch ventilatiesysteem. Vanaf 2006 is het zelfs verplicht bij nieuwbouwwoningen en grootschalige renovaties. Hierdoor zijn miljoenen huizen in Nederland uitgerust met een mechanische ventilatiebox — vaak zonder dat bewoners precies weten hoe het werkt of onderhouden moet worden.
Hoe werkt mechanische ventilatie?
De afvoer van lucht gebeurt meestal via één centrale ventilatiebox, een pijpventilator of een dakventilator. Deze ventilator zuigt constant vervuilde lucht uit de woning en voert deze direct naar buiten af. Je kunt de afzuigcapaciteit instellen via een schakelaar of draadloze bediening, zodat je de ventilatie harder of zachter kunt zetten.
Ventilatiekanalen in de badkamer, toilet en keuken voeren vervuilde lucht af omdat deze ruimtes het meeste vocht en vervuiling produceren. Dit creëert een luchtstroom die schone buitenlucht aantrekt via ramen en ventilatieroosters, ook wel ventilatieventielen genoemd.
Binnenshuis moet de frisse lucht zich vrij kunnen verplaatsen tussen ruimtes. Dit gebeurt meestal via openingen onder de binnendeuren. Zorg er daarom voor dat er minimaal 1,5 centimeter ruimte is tussen de onderkant van de deur en de vloer of drempel.
24/7 ventileren
Ventilatie is een proces dat nooit stopt. We raden daarom aan om echt 24 uur per dag ventileren. Zet je ventilatiesysteem daarom nooit uit en zorg ervoor dat er altijd schone lucht je huis in kan. Laat dus ook altijd je ventilatieroosters open staan.
Welke soorten mechanische ventilatie zijn er?
Mechanische ventilatie is er in verschillende vormen. Afhankelijk van de grootte van je woning en de indeling van de ruimtes, kun je kiezen uit een centrale ventilatiebox, een dakventilator of een badkamerventilator. Hieronder leggen we de verschillen uit.
1. Centrale ventilatiebox
De centrale ventilatiebox is het meest voorkomende systeem in Nederlandse woningen. Deze box zuigt vervuilde lucht af via ventilatiekanalen die zijn aangesloten op afzuigpunten in vochtige ruimtes, zoals:
- De badkamer
- De keuken
- Het toilet
De vervuilde lucht wordt vervolgens via een afvoerkanaal naar buiten geblazen. Meestal is de ventilatiebox geplaatst op zolder of in een technische ruimte nabij de cv-ketel.
Hoe kies je de juiste ventilatiebox?
De capaciteit van de ventilatiebox moet passen bij de inhoud van je woning:
- Woning < 300 m³ → ventilatiebox met een capaciteit tot 350 m³/uur
- Woning 300 – 400 m³ → ventilatiebox met een capaciteit van 350 m³/uur
- Woning > 400 m³ → ventilatiebox met een capaciteit van 450 m³/uur of meer
Pijpventilator
Een pijpventilator wordt vaak gebruikt in woonhuizen waar niet voldoende ruimte is om een ventilatiebox te plaatsen. De pijpventilator wordt geplaatst op het dak. Dit systeem kan zowel bij een schuin als plat dak worden geplaatst. Een groot voordeel van een pijpventilator is dat je de motor niet kunt horen draaien in huis. Dit is ook niet het geval wanneer de motor harder afzuigt.
Dakventilator
Een dakventilator is ideaal voor grotere gebouwen of woningen met een inhoud van meer dan 400 m³. Deze krachtige ventilatoren worden op het dak geplaatst en zorgen voor een centrale afzuiging van meerdere ventilatiekanalen. Dakventilatoren worden ook vaak gebruikt in bedrijfspanden, appartementencomplexen of grote gezinswoningen.
Badkamer(toilet)ventilator
Een badkamerventilator zorgt ervoor dat de vervuilde, vochtige lucht in de badkamer of het toilet wordt afgezogen. Dit voorkomt schimmel in de badkamer. Zo’n badkamerventilator komt in verschillende soorten, maar zit vaak weggewerkt in het plafond, waardoor je alleen nog een rooster ziet. De vervuilde lucht wordt afgezogen door het rooster en via buizen naar buiten geleid. Vaak zit de badkamerventilator aangesloten op de lichtschakelaar. Wanneer je het licht aandoet, zal de afzuiging starten.
Veelgestelde vragen over Mechanische ventilatie
Waarom is mechanische ventilatie belangrijk?
Je vraagt je misschien af waarom mechanische ventilatie belangrijk is. Dagelijks komt er veel vervuilde en vochtige lucht vrij in huis door alledaagse activiteiten zoals ademen, koken, douchen en wassen. Als deze lucht niet wordt afgevoerd, kan dit nadelige gevolgen hebben. Bovendien worden huizen steeds beter geïsoleerd, waardoor mechanische ventilatie belangrijker wordt dan natuurlijke ventilatie.
Benieuwd naar nog meer redenen waarom het belangrijk is om mechanisch teb ventileren? Bekijk dan onderstaande video van Itho Daalderop.
Waar bestaat mechanische ventilatie uit?
Mechanische ventilatie bestaat uit verschillende onderdelen:
- Behuizing met aansluitingen. Moderne systemen zijn meestal gemaakt van kunststof. Oudere systemen zijn soms gemaakt van ijzer.
- Motor waaier. Het belangrijkste onderdeel, de waaier. Dit is het hart van elk mechanisch ventilatiesysteem.
- Printplaat. Dit zorgt voor de aansturing van de waaier (motor).
- Voedingskabel en stekker. De kabel is vaak verbonden met de waaier. Dit kan een euro- of perilex-stekker zijn.
- Sensoren: Vraaggestuurde systemen hebben vaak extra sensoren, zoals een vochtsensor of CO2 sensor. De sensoren zijn vaak terug te vinden in de printplaat.
Hoe bedien ik een mechanisch ventilatiesysteem?
- Gebruik de standenschakelaar in de keuken of een afstandsbediening om de afzuiging harder of zachter te zetten.
- Een draadloze afstandsbediening biedt de mogelijkheid om vanaf elk punt in huis de afzuiging aan te passen en heeft vaak een timerfunctie.
Op welke stand moet ik mijn mechanische ventilatiesysteem zetten?
- Bij een systeem met drie standen: stand 1 voor langdurige afwezigheid, stand 2 voor aanwezigheid in huis en stand 3 tijdens het koken, toiletbezoek, douchen, feestjes, schilderen of verbouwen.
- Bij een systeem met twee standen: stand 1 voor af- en aanwezigheid in huis, stand 2 tijdens het koken, toiletbezoek, douchen, feestjes, schilderen of verbouwen.
Kan ik mechanische ventilatie uitzetten?
Ventilatie is een continu proces en het is belangrijk dat je huis altijd geventileerd wordt voor een optimaal binnenklimaat en om gezondheidsproblemen te voorkomen. Het uitzetten van je mechanische ventilatie wordt afgeraden, behalve tijdens onderhoud, vervanging of noodsituaties. Het energieverbruik is namelijk laag en het loont niet om het uit te zetten.
Hoe onderhoud ik een mechanisch ventilatiesysteem?
Om optimaal te kunnen profiteren van mechanische ventilatie is het belangrijk dat je het systeem voldoende onderhoudt. Zonder onderhoud vermindert het vermogen om vervuilde lucht en vocht af te voeren. We raden aan om voor het onderhoud een specialist in te schakelen, maar indien je het liever zelf wilt doen, kun je ook zelf de mechanische ventilatie reinigen.
Reinigen
Voor het onderhouden van je mechanische ventilatie moet je verschillende onderdelen schoonmaken. Het gaat hierbij om de volgende onderdelen:
Ventilatiebox
Het onderhoud van de motor in de ventilatiebox kun je beter overlaten aan een specialist. De verschillende onderdelen zijn zeer fragiel. Wanneer je de motor niet op de juiste manier schoonmaakt, kun je beschadigingen maken. Het onderhoud kun je om de 2 jaar laten doen.
Ventilatieroosters
Reinig je ventilatieroosters minimaal één keer per jaar met een stofzuiger en sopje. Verwijder de ventielen om ze goed te reinigen en zorg dat je ze op de juiste plek terugplaatst. Pas op dat je de instellingen niet per ongeluk wijzigt. Laat de ventielen schoonmaken door de monteur tijdens het onderhoud van de ventilatiebox als je het niet zelf wilt doen.
Ventilatiekanalen
Het schoonmaken van de kanalen is een specialistische klus waarbij ook speciale apparatuur benodigd is. Wij raden je aan om dit in ieder geval eens in de 4-6 jaar te laten doen.
Hoe vaak moet ik mijn mechanische ventilatie reinigen?
Het is essentieel dat je je mechanische ventilatiesysteem geregeld laat onderhouden en reinigen. Zo zorg je ervoor dat je ventilatiesysteem naar behoren werkt. Het is daarnaast verstandig om de volgende richtlijnen aan te houden:
- Laat elke twee jaar klein onderhoud uitvoeren. Je ventilatiebox wordt dan gereinigd en geïnspecteerd. Ook je ventielen worden dan gereinigd en afgesteld.
- Laat elke vier jaar groot onderhoud uitvoeren. Je ventilatiebox wordt dan gereinigd en geïnspecteerd. Ook worden de ventielen en afvoerkanalen gereinigd. Als laatste wordt het gehele systeem goed afgesteld.
Je mechanische ventilatiesysteem laten keuren
Laat je mechanische ventilatiesysteem keuren door een deskundige, vooral bij de aankoop van een nieuw huis. Het kan geld besparen als er problemen zijn en de verkoper nog verantwoordelijk is.
Wanneer moet ik mijn mechanische ventilatie vervangen?
De gemiddelde levensduur van een mechanisch ventilatiesysteem is 15 jaar en zal daarna moeten worden vervangen. Bij goed onderhoud kan een systeem soms langer meegaan, maar vaak is na een jaar of 15 de motor versleten en het systeem verouderd. Er komen in rap tempo vernieuwde ventilatiesystemen uit die efficiënter en energiezuiniger werken. Laat daarom je mechanische ventilatie vervangen.
Hoe wordt een ventilatiebox vervangen?
Het laten vervangen van een ventilatiebox is geen grote ingreep maar wel een specialistische klus. Je kunt twee dingen doen:
Mechanische ventilatie vervangen door de specialist of zelf je ventilatiebox vervangen, maar wij raden sterk aan om hiervoor een specialist in te schakelen. Dit is namelijk een specialistische klus en niet voor iedereen weggelegd.
De nieuwe ventilatiebox wordt vaak op dezelfde plek gemonteerd en geïnstalleerd. Hierdoor hoef je de afvoerbuizen en aansluitingen vaak niet te veranderen. Het komt wel eens voor dat de nieuwe ventilatiebox niet helemaal past, waardoor er verschillende aanpassingen nodig zijn. Daarnaast kan het voorkomen dat de huidige elektravoorziening niet voldoende is voor een nieuwer type ventilatiebox. De specialist kan dit allemaal voor je regelen.
Wat moet ik doen als ik geen mechanische ventilatie heb?
Veel woningen die voor 1975 zijn gebouwd hebben geen mechanische ventilatie. Het is in dit soort woningen vaak lastig en duur om een mechanisch ventilatiesysteem te laten installeren. Als dit bij jou het geval is, dan kun je ervoor kiezen om een decentraal mechanisch ventilatiesysteem te nemen. Ook zou je je huis kunnen ventileren met natuurlijke ventilatie.
Mechanische ventilatie en energielabels
Het is vanaf 2016 verplicht geworden voor alle leveranciers van ventilatiesystemen om te werken met energielabels. Zo tonen ze aan hoe energiezuinig de ventilatiesystemen zijn. Deze labels zijn van toepassing op alle mechanische ventilatiesystemen. De verplichting geldt echter niet voor kleine afzonderlijke systemen, zoals kleine ventilatoren, plafondventilators en losse tafelventilatoren.
De rangschikking van energielabels loopt van A t/m G. A+ is het meest energiezuinig en G staat voor het minst energiezuinig. De score wordt bepaald aan de hand van het jaarlijks verbruik in combinatie met de eventuele warmteterugwinning die het systeem oplevert. Daarnaast kijken energielabels naar het verbruik ten opzichte van soortgelijke producten.
Wat kost mechanische ventilatie?
Een mechanische ventilatiebox kost gemiddeld € 200.
Een dakventilator kost tussen de € 500 – € 2500.
Een pijpventilator kost gemiddeld € 400.
Deze kosten zijn exclusief eventuele extra’s zoals sensoren en bediening. Daarnaast komen er nog kosten bij voor de aanleg van ventilatiekanalen en eventuele montage en installatie van het systeem.
Energiekosten
Een moderne ventilatiebox die op gelijkstroom werkt verbruikt jaarlijks zo’n € 10 aan stroom. Ter vergelijking: een oude box die op wisselstroom werkt verbruikt zo’n € 80 per jaar! Een nieuwe ventilatiebox is dus al snel terugverdiend.
Verbruik mechanische ventilatie
Een ventilatiebox die op gelijkstroom werkt gebruikt relatief gezien weinig stroom. Denk hierbij aan maximaal € 35 per jaar. Bij een verouderd mechanisch ventilatiesysteem die op wisselstroom werkt is dit ongeveer € 100 per jaar. Met de snel stijgende elektriciteitsprijzen kan dit zelfs oplopen tot zo’n € 150 per jaar.
Het is dus goed om een oude ventilatiebox die nog op wisselstroom werkt te vervangen voor een nieuw energiezuinig systeem.
Mechanische ventilatie kopen
Na 15 jaar is een ventilatiebox toe aan vervanging. Wil je mechanische ventilatie kopen en ben je op zoek naar het beste systeem voor jou situatie? Bekijk hieronder de beste mechanische ventilatiesystemen van dit moment. Meer informatie over specifieke systemen? Bekijk dan onze pagina over de beste mechanische ventilatie. Hier wordt alles uitgebreid uitgelegd.
Top 5 beste mechanische ventilatie 2025
Zehnder ComfoFan Silent
Prijs: vanaf € 220,-
Specificaties
Geluid: 30 decibel
Verbruik: € 24 / jaar
Uitbreidingen: CO2 sensor
Vochtsensor: ingebouwd
Formaat: 281 x 386 x 386 mm
Garantie: 7 jaar
Itho CVE-S ECO
Prijs: vanaf € 220,-
Specificaties
Geluid: 34 decibel
Verbruik: € 25 / jaar
Uitbreidingen: CO2 sensor
Vochtsensor: ingebouwd
Formaat: 350 x 355 x 294 mm
Garantie: 5 jaar
Ducobox Silent
Prijs: vanaf € 215,-
Specificaties
Geluid: 30 decibel
Verbruik: € 27 / jaar
Uitbreidingen: CO2-, Vochtsensor
Vochtsensor: Nee
Formaat: 480 x 480 x 194 mm
Garantie: 2 jaar
Ducobox Reno
Prijs: vanaf € 218,-
Specificaties
Geluid: 28 decibel
Verbruik: € 25 / jaar
Uitbreidingen: CO2-, Vochtsensor
Vochtsensor: Ja
Formaat: 381 x 204 x 366 mm
Garantie: 2 jaar
Orcon MVS-15
Prijs: vanaf € 230,-
Specificaties
Geluid: 46 decibel
Verbruik: € 30 / jaar
Uitbreidingen: CO2-, Vochtsensor
Vochtsensor: Ja
Formaat: 303 x 389 x 449 mm
Garantie: 2 jaar
Samenvatting mechanische ventilatie
Mechanische ventilatie is ideaal om een goed binnenklimaat te creëren. Elke ruimte in je huis wordt voorzien van schone, droge lucht en de vuile, vochtige lucht wordt afgevoerd. Dit bevordert je gezondheid en voorkomt muffe geurtjes en schimmels. Zolang je ervoor zorgt dat je de juiste ventilatiebox hebt voor jouw huis en deze geregeld laat onderhouden, weet je zeker dat de luchtkwaliteit in jouw huis top is!
Installateur nodig?
Ben je op zoek naar een ervaren en professioneel partij die jou mechanische ventilatie kan onderhouden, vervangen of installeren? Vraag dan gerust naar de mogelijkheden. Wij hebben al jarenlang ervaring met het onderhouden en installeren van mechanische ventilatiesystemen.